Ahmedabad: ભારતીય ટેકનોલોજી અને સંશોધન ક્ષેત્રે એક ગૌરવપ્રદ સીમાચિહ્ન અંકિત થયો છે. 'મેક ઈન ઈન્ડિયા' અને 'આત્મનિર્ભર ભારત' અભિયાનને મજબૂત વેગ આપતી એક મહત્વપૂર્ણ ઘટનામાં, ભારતની સૌપ્રથમ સ્વાયત્ત (Autonomous) રીઅલ-ટાઇમ લેન્ડ-મેપિંગ ડ્રોન સિસ્ટમ, 'BHU-MANACHITRA' (ભૂ-માનચિત્ર)ને સત્તાવાર રીતે પેટન્ટ એનાયત કરવામાં આવી છે. આ ટેકનોલોજી જમીન સર્વેક્ષણની પરંપરાગત પદ્ધતિઓમાં આમૂલ પરિવર્તન લાવવા સક્ષમ છે.
શું છે BHU-MANACHITRA સિસ્ટમ?
BHU-MANACHITRAએ અત્યાધુનિક આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) અને રિમોટ સેન્સિંગ ટેકનોલોજી પર આધારિત ડ્રોન સિસ્ટમ છે. તેની સૌથી મોટી વિશેષતા એ છે કે તે સ્વાયત્ત (Autonomous) છે, એટલે કે તેને ઉડાડવા માટે સતત પાયલટના હસ્તક્ષેપની જરૂર રહેતી નથી. તે પૂર્વ-નિર્ધારિત પાથ પર ઉડીને જાતે જ ડેટા એકત્રિત કરી શકે છે. ઉપરાંત, તે રીઅલ-ટાઇમ મેપિંગ કરે છે, જેથી ડેટા પ્રોસેસિંગ માટે લાંબી રાહ જોવી પડતી નથી.
Congratulations to @nitrourkela and TIH @IITPAT for securing a patent for BHU-MANACHITRA — India’s first autonomous real-time land-mapping drone system!
— Ministry of Education (@EduMinOfIndia) November 23, 2025
Developed by NIT Rourkela researchers, BHU-MANACHITRA uses AI and UAV technology to generate land maps entirely on-board,… pic.twitter.com/HaEyGIdmfy
આ શોધ શા માટે ક્રાંતિકારી છે?
પેટન્ટ મળવી એ આ ટેકનોલોજીની મૌલિકતા અને ઉપયોગિતાનું પ્રમાણપત્ર છે. આ સિસ્ટમની મુખ્ય વિશેષતાઓ નીચે મુજબ છે:
ચોકસાઈ (Accuracy): પરંપરાગત જમીન માપણીમાં માનવીય ભૂલોને અવકાશ રહેતો હતો, જે આ ડ્રોન સિસ્ટમ દ્વારા સંપૂર્ણપણે નિવારી શકાશે. સેન્ટીમીટર લેવલની ચોકસાઈ સાથે જમીનનું માપન શક્ય બનશે.
ઝડપી પરિણામ: જે સર્વેક્ષણ કરવામાં પહેલા દિવસો કે અઠવાડિયા લાગતા હતા, તે કામ હવે ગણતરીના કલાકોમાં પૂર્ણ થઈ શકશે.
સ્વદેશી ટેકનોલોજી: અત્યાર સુધી હાઈ-એન્ડ મેપિંગ ડ્રોન્સ માટે વિદેશી ટેકનોલોજી પર નિર્ભર રહેવું પડતું હતું. 'BHU-MANACHITRA' દ્વારા ભારત આ ક્ષેત્રે આત્મનિર્ભર બન્યું છે.
વિવિધ ક્ષેત્રોમાં થશે વ્યાપક ઉપયોગ: આ ડ્રોન સિસ્ટમ માત્ર જમીન માપણી પૂરતી મર્યાદિત નથી, પરંતુ તેનો વ્યાપક ઉપયોગ નીચે મુજબના ક્ષેત્રોમાં થઈ શકશે:
કૃષિ: પાકની તંદુરસ્તી ચકાસવા અને જમીનની ગુણવત્તાના પૃથક્કરણ માટે.
ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર: રોડ, રેલવે અને સ્માર્ટ સિટી પ્રોજેક્ટ્સના પ્લાનિંગ અને મોનિટરિંગ માટે.
ડિઝાસ્ટર મેનેજમેન્ટ: પૂર કે ભૂકંપ જેવી કુદરતી આફતો સમયે નુકસાનનો ત્વરિત અંદાજ મેળવવા અને બચાવ કામગીરી માટે.
સરકારી યોજનાઓ: સ્વામિત્વ યોજના જેવી સરકારી પહેલ અંતર્ગત ગામડાઓમાં પ્રોપર્ટી કાર્ડ બનાવવા માટે આ ટેકનોલોજી આશીર્વાદરૂપ સાબિત થશે.
નિષ્ણાતોનો મત ટેકનોલોજી નિષ્ણાતોના મતે, 'BHU-MANACHITRA' ને પેટન્ટ મળવી એ સાબિત કરે છે કે ભારત હવે ડ્રોન ટેકનોલોજીના ગ્લોબલ હબ તરીકે ઉભરી રહ્યું છે. આ સિસ્ટમ આવનારા સમયમાં સરકારી અને ખાનગી બંને ક્ષેત્રોમાં કાર્યક્ષમતા વધારશે.
આ ઐતિહાસિક સિદ્ધિ બદલ સમગ્ર સંશોધન ટીમને દેશભરમાંથી શુભેચ્છાઓ મળી રહી છે. આ શોધ માત્ર એક ટેકનોલોજીકલ અપગ્રેડ નથી, પણ વિકસિત ભારત તરફનું એક મક્કમ પગલું છે.