Natural farming: પ્રાકૃતિક ખેતીનો મુખ્ય આધાર જમીનની ફળદ્રુપતા જાળવી રાખવાનો છે, જેથી રાસાયણિક ખાતર કે જંતુનાશકના ઉપયોગ વિના પાક સ્વાભાવિક રીતે તંદુરસ્ત રહે અને વૃદ્ધિ મેળવે. મેથીની ખેતી માટે જમીન સારી રીતે નરમ, અને સજીવ પદાર્થોથી સમૃદ્ધ હોવી જરૂરી છે. વાવણી પહેલા ખેતરમાં ગાયનાં છાણ, અથવા જીવામૃત મળવાથી જમીનની ઉર્વરતા વધે છે અને ભૂમિમાં જીવાણુઓની ગતિવિધિ ઝડપી થાય છે.
મેથીની ખેતી કેવી રીતે કરવી?
મેથીના બીજ વાવતા પહેલા તેને જૈવિક બીજ ઉપચારની પદ્ધતિથી તૈયાર કરવાથી અંકુરણ સારું થાય છે અને રોગો સામે રક્ષણ મળે છે. વાવણી માટે નવેમ્બરથી ડિસેમ્બર મહિના શ્રેષ્ઠ ગણાય છે. બીજને જમીનમાં સમાન અંતરે છાંટીને હળવો પાણીનો છંટકાવ આપવો જોઈએ જેથી ભેજ ટકીને રહે. સિંચાઈ માટે પ્રાકૃતિક ખેતીમાં રાસાયણિક ખાતરોના બદલે જીવામૃત પાણીનો ઉપયોગ કરવો ઉત્તમ રહે છે. મેથીના છોડને પ્રથમ તબક્કે અઠવાડિયે એકવાર પાણી આપવું જોઈએ અને પછી ભેજ મુજબ સિંચાઈ ગોઠવવી જોઈએ.
જંતુઓ અને રોગો સામે રક્ષણ માટે દશપર્ણી અર્ક, છાશ અથવા લીમડાના પાંદડાને ઉકાળીને તૈયાર કરેલ અર્ક જેવા પ્રાકૃતિક દ્રાવણો છાંટવા યોગ્ય રહે છે. આ ઉપાયથી પાકને નુકસાન પહોંચાડતી જીવાતો દૂર રહે છે અને છોડની વૃદ્ધિ પર કોઈ રાસાયણિક અસર થતી નથી. મેથીને કાપણી માટે સામાન્ય રીતે 30 થી 40 દિવસનો સમય લાગે છે. પાંદડા તાજા તોડવાથી તે વધુ પૌષ્ટિક અને સ્વાદિષ્ટ રહે છે.
પ્રાકૃતિક ખેતીથી ઉગાડેલી મેથી માત્ર જમીન અને પર્યાવરણ માટે જ અનુકૂળ નથી પરંતુ માનવ આરોગ્ય માટે પણ ઉત્તમ છે. આ રીતે ઉગાડેલી મેથીમાં રાસાયણિક તત્વો ન હોવાથી તે લોકો માટે સંપૂર્ણ રીતે સુરક્ષિત રહે છે. પ્રાકૃતિક ખેતીથી મેથીની સુગંધ વધુ મોહક અને સ્વાદ વધુ સારો બને છે. આ રીતે પ્રાકૃતિક પદ્ધતિથી મેથી ઉગાડવી આપણા આરોગ્ય, ધરતી અને પર્યાવરણ એમ ત્રણેય માટે લાભદાયક સાબિત થાય છે.