Ethiopian Volcanic Ash Updates: ઉત્તર ઇથોપિયામાં હજારો વર્ષો પછી જ્વાળામુખી ફાટ્યો છે. લગભગ 10 હજાર વર્ષ પછી રવિવાર 23 નવેમ્બરની સવારે હેલી ગુબ્બી જ્વાળામુખી ફાટ્યો હતો. જ્વાળામુખી ફાટવાને કારણે રાખનો એક વિશાળ ફુગ્ગો આકાશમાં 10-15 કિલોમીટરની ઊંચાઈ સુધી ફેલાયો હતો. જ્વાળામુખીની ઊંચાઈ 1,709 ફૂટ છે. જેનાથી લગભગ 9 માઇલ ઊંચા રાખના વાદળો બન્યા, જે લાલ સમુદ્રને પાર કરીને યમન, ઓમાન, ભારત અને પાકિસ્તાન સુધી પહોંચ્યું. રાખના વાદળ ઘણા દેશોને પાર કરીને હવે ભારત સુધી પહોંચી ચૂક્યા છે.
આ રાખ મોડી રાત્રે લગભગ 11 વાગ્યે દિલ્હી સુધી પહોંચી ગઈ હતી. આ પછી તે ઉત્તર-પશ્ચિમ ભારત તરફ ઝડપથી આગળ વધી. રાખની જાડી પરત, સલ્ફર ડાયોક્સાઇડ અને પથ્થરના કણો રાજસ્થાન, દિલ્હી, ગુજરાત, પંજાબ વગેરે રાજ્યોમાં ફેલાઈ ગયા છે. દિલ્હીના મોટાભાગના વિસ્તારોમાં આકાશમાં વાદળની જેમ આ રાખ ફેલાઈ ગઈ છે.
રાખની ઊંચાઈ, ગતિ અને તેની રચના
હવામાન નિષ્ણાત એશ્વર્ય તિવારીએ જેઓ ઇન્ડિયા મેટ સ્કાય એક્સ હેન્ડલ ચલાવે છે, તેમણે જણાવ્યું કે જ્વાળામુખીની રાખ 100-120 કિલોમીટર પ્રતિ કલાકની ઝડપે ઉત્તર ભારત તરફ આગળ વધી છે. આ રાખ લગભગ 15,000 થી 45,000 ફૂટની ઊંચાઈ પર છે. તેમણે જણાવ્યું કે આમાં મુખ્યત્વે જ્વાળામુખીની રાખ, સલ્ફર ડાયોક્સાઇડ અને કાચ અથવા ખડકના કેટલાક નાના કણો હોય છે. આ કણો આકાશને વધુ અંધારું કરે છે અને હવાઈ વાહનવ્યવહાર પર અસર કરે છે.
આ પણ વાંચો
વિમાની સેવાઓ પર અસર
અધિકારીઓએ કહ્યું કે ભારતીય હવાઈ ક્ષેત્રની અંદર અને આસપાસ વિમાનોના સંચાલન પર તેની અસર દેખાવાનું શરૂ થઈ ગયું છે. જેમ જેમ રાખના વાદળ નજીક આવશે, તેમ તેમ વધુ અવરોધ ઉભો થવાની સંભાવના છે. હવામાન વિભાગના અધિકારી મોહાપાત્રાએ પણ કહ્યું હતું કે આની મુખ્ય અસર વિમાન સંચાલન પર થશે. એરલાઈન્સે બપોર પછી રાખની દિશાને ધ્યાનમાં રાખીને ફ્લાઈટ્સ રદ કરવાનું શરૂ કરી દીધું. ઇન્ડિગોએ છ ફ્લાઇટ્સ ગ્રાઉન્ડ કરી દીધી. આમાંથી એક ફ્લાઇટ મુંબઈથી શરૂ થવાની હતી, જ્યારે બાકીની રદ કરાયેલી ફ્લાઇટ્સ દક્ષિણ ભારતથી ઉપડવાની હતી.
DGCA દ્વારા એરલાઇન્સ માટે ખાસ સલાહ
DGCA એ એરલાઇન્સને આદેશ આપ્યો છે કે તેઓ તેમના પાઇલટો અને ક્રૂ મેમ્બરોને સૂચના આપે કે જો તેઓ જ્વાળામુખીની રાખ જુએ અથવા દુર્ગંધ અનુભવે તો તેઓએ તાત્કાલિક તેની જાણ કરવી અને તે જ સમયે ફ્લાઇટને નીચેની તરફ (નીચી ઊંચાઈએ) લાવે. જો વધારે મુશ્કેલી ઊભી થાય તો આસપાસના એરપોર્ટ પર લેન્ડિંગ કરી શકાય છે.
એરલાઇન્સે મધ્ય પૂર્વના દેશોમાંથી આવતા મુસાફરોને પણ ચેતવણી આપવા કહ્યું છે કે જો રસ્તામાં જ્વાળામુખીની રાખ હશે તો ફ્લાઇટ રદ થઈ શકે છે. આ રાખના વાદળો 15,000 થી 45,000 ફૂટની ઊંચાઈ સુધી ફેલાયેલા છે. આ વાદળોમાં રાખની સાથે સલ્ફર-ડાયોક્સાઇડ, કાચ અને ખડકોના નાના ટુકડાઓનો સમાવેશ થાય છે. રાખને કારણે આકાશ સામાન્ય કરતાં વધુ કાળું અને ધૂંધળું દેખાશે, જેનાથી આકાશમાં ઉડતી વસ્તુઓ ઓછી દેખાશે.
શું પ્રદૂષણનું સ્તર (AQI) વધશે?
ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD) ના ડાયરેક્ટર જનરલ એમ. મોહાપાત્રાએ જણાવ્યું કે દિલ્હીના પ્રદૂષણના સ્તર પર જ્વાળામુખીની રાખની બહુ અસર થવાની સંભાવના ઓછી છે. આનું કારણ એ છે કે રાખ ખૂબ જ ઊંચાઈ પર છે. તેમણે કહ્યું કે તે સ્પષ્ટ નથી કે શું તે હવાની ગુણવત્તા પર અસર કરશે. પરંતુ વધારે અસર થવાની સંભાવના ઓછી છે. જોકે, દિલ્હી અને આસપાસના શહેરોમાં સોમવારે હવાની ગુણવત્તા પહેલેથી જ વધુ ખરાબ થઈ ગઈ હતી, જ્યાં NCR માં મોટાભાગના સ્થળોએ AQI 400 ની આસપાસ છે. મોહાપાત્રાએ જણાવ્યું કે રાખ ગુજરાતની નજીક પહોંચી ચૂકી છે અને આગામી કેટલાક કલાકોમાં તેનો પ્રભાવ દિલ્હી, NCR અને ઉત્તર ભારતના પડોશી રાજ્યો સુધી હશે.
રાખ ખૂબ જ ઊંચાઈ પર હોવાથી જમીન પર તેની અસર મર્યાદિત રહેશે. આકાશ ધૂંધળું અને વાદળોથી ભરેલું દેખાશે. તેમણે કહ્યું કે તેની અસર માત્ર થોડા કલાકો સુધી રહેશે, કારણ કે તે આગળ વધી રહી છે. મોહાપાત્રાએ જણાવ્યું હતું કે આ શહેરોમાં તાપમાનમાં થોડો વધારો થઈ શકે છે કારણ કે રાખ વાદળોની જેમ આકાશને ઢાંકી દે છે.